Nóng chuyện thu phí đường cao tốc 1000 đồng/xe/km có là hợp lý?

Trước đó, Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ và liên Bộ GTVT - Tài chính kiến nghị giảm giá phí dịch vụ sử dụng ĐCT TP.HCM - Trung Lương, với lý do mức phí thu hiện tại là quá cao và gây khó khăn cho DN. Hiện với mức thu phí đối với xe trên 18 tấn hoặc xe chở hàng bằng container 40 feet giá 8.000 đồng/km thì với chiều dài 40km, doanh nghiệp phải trả 320.000 đồng/lượt, tương ứng với 640.000 đồng/chuyến là quá cao so với lợi nhuận từ một chuyến hàng (bao gồm cả chiều đi và về) mang lại.

Tuy nhiên, ĐCT TP.HCM- Trung Lương không phải là tuyến cao tốc đưa vào thu phí đầu tiên mà tuyến Cầu Giẽ- Ninh Bình đã làm điều này trước đó vài tháng. Hiện tại, mức thu phí cơ bản 1.000 đồng/km/phương tiện giao thông chuẩn quy đổi (xe 5 chỗ) - CPU mà Bộ Tài chính cho phép áp dụng tại 20km tuyến đường cao tốc Cầu Giẽ- Ninh Bình cũng tương đương như TP.HCM- Trung Lương và cao hơn khoảng từ 2 - 3,5 lần mức thu phí đang áp dụng tại các tuyến quốc lộ tùy theo từng loại xe. Vậy tại sao với cùng mức thu nhưng  tuyến ĐCT TP.HCM- Trung Lương lại phải đối mặt với áp lực lớn đòi giảm phí từ các DN?

Tìm hiểu về vấn đề này, chúng tôi được biết, hiện Tổng công ty Đầu tư phát triển và Quản lý dự án hạ tầng giao thông Cửu Long (CIPM Cửu Long) không phải là đơn vị sở hữu quyền thu phí tuyến đường cao tốc TP.HCM – Trung Lương, mà chỉ thu phí “hộ” Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT), sau khi BIDV từ chối mua quyền thu phí tuyến đường cao tốc đầu tiên tại phía Nam này. Toàn bộ tiền thu được, CIPM Cửu Long phải nộp vào Kho bạc Nhà nước vào cuối ngày, sau khi đã trừ số tiền chi trả cho vận hành bộ máy thu phí. Bên cạnh đó, do không có quyền sở hữu, nên CIPM Cửu Long  không có thẩm quyền để tiến hành bán quyền bán tài sản của Nhà nước. Đồng thời, cách xử lý thu phí của tuyến ĐCT TPHCM – Trung Lương cũng không có sự uyền chuyển, linh hoạt.

Đại diện VEC (đơn vị quản lý tuyến ĐCT Cầu Giẽ- Ninh Bình) cho biết: trung bình mỗi ngày tuyến ĐCT Cầu Giẽ - Ninh Bình có khoảng từ 9.000- 10.000 lượt xe lưu thông. So với những ngày đầu mới đưa vào khai thác, hiện nay lưu lượng phương tiện tăng từ 20- 30%. Hiện tại, VEC đang áp dụng linh hoạt mức thu phí cho loại xe dưới 12 ghế ngồi, xe có trọng tải dưới 2 tấn và các loại xe buýt vận tải công cộng (mức phí thấp nhất) lên gấp 1,5 lần mức thu cơ bản (1.500 đồng) nhưng lại chỉ thu phí đối với loại xe chở container 40 feet (mức thu cao nhất) gấp 7 lần (7.000 đồng) mức thu cơ bản. Chủ trương của VEC là tăng mức thu với loại xe con nhưng lại giảm giá đối với loại xe container nhằm hạn chế tối đa những tác động tiêu cực cho hoạt động lưu thông hàng hóa. Đây được coi là sự lựa chọn khá khôn ngoan bởi với mức thu này, VEC vừa tăng được lượng phí từ loại xe con 5 chỗ trong khi vẫn hút được một lượng lớn xe tải, container đi vào tuyến.

Tuy nhiên, đại diện của VEC cho biết, mức phí trên là rất thấp so với số vốn đầu tư bỏ ra để xây dựng tuyến đường. Được biết, để có thể hoàn vốn đầu tư trong vòng 30 năm thì phải thu 2.500 đồng/km/xe quy đổi, nhưng do khai thác tạm thời nên hiện mức phí được chấp thuận tính theo lượt trên cơ sở quy định của Bộ Tài chính.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường cho biết: Việc áp dụng linh hoạt các mức phí như VEC đang triển khai là hoàn toàn hợp lý. Thứ trưởng  nhấn mạnh, mức thu 1000đ/km đang áp dụng tại ĐCT TPHCM  -Trung Lương là mức thấp nhất so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Mới đây, để dự án ĐCT Cầu Giẽ - Ninh Bình sớm hoàn vốn, Bộ Tài chính đã cho phép thu 1.500 đồng/xe/km mà các DN vận tải không có ý kiến gì.

Còn về việc thu phí song song trên cả ĐCT TPHCM - Trung Lương và QL1 đoạn Bình Chánh - Trung Lương, Thứ trưởng cho hay, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt cả 2 trạm thu phí này. Vì thế, việc thu phí trên QL1 là để giúp QL này có thể “chia lửa” cho ĐCT, đồng thời, giúp khai thác tốt hơn và tránh trường hợp xe chuyển hết sang tuyến QL. Ngoài ra, Thứ trưởng cũng cho biết: Hiện QL1 đoạn Bình Chánh - Trung Lương đã được mở rộng thành 4 làn xe, đảm bảo chất lượng vận hành tốt.